Ręce Józefa Czapskiego – historia zdjęcia

Portret Józefa Czapskiego, 1985 r., fot. Krzysztof Gierłatowski

Czarno-białe zdjęcia. Jedno z nich to portret sędziwego pisarza i malarza w jego pokoju w Maisons – Laffitte. Pokój ten w 2016 roku zostanie odtworzony w Pawilonie Józefa Czapskiego w Krakowie, przy ul. Piłsudskiego 12. Drugie – ręce autora „Na nieludzkiej ziemi”. Autorem zdjęć jest Krzysztof Gierałtowski.

Krzysztof Gierałtowski: W Maisons- Laffitte, w siedzibie Kultury pojawiłem się w 1985 r. Byłem wtedy we Francji przez dwa miesiące na stypendium rządu francuskiego. Znałem Julię Juryś, która pomogła mi uzyskać zgodę na zrobienie portretów w siedzibie Kultury. Fotografowałem wówczas nie tylko Józefa Czapskiego, ale też Jerzego Giedroycia oraz Gustawa Herlinga- Grudzińskiego. Pamiętam tego jakże skromnego pisarza, autora „Dziennika pisanego nocą”, któremu robiłem zdjęcie w jego malutkim pokoju. Mieszkał w tzw. pawilonie, na piętrze, gdy przyjeżdżał do Kultury. Połowę pokoju zajmowały wydawnictwa Instytutu Literackiego, poukładane na podłodze, stołach. Druga część, ta do życia i pisania – to malutka przestrzeń. Bardzo trudne miejsce do robienia zdjęć. To było wyzwanie, jak tutaj ustawić światło.

Ręce Józefa Czapskiego, fot. Krzysztof Gierałtowski

Ręce Józefa Czapskiego, fot. Krzysztof Gierałtowski

Ela Skoczek: Jak to się stało, że postanowił Pan sfotografować ręce Józefa Czapskiego, malarza?

Krzysztof Gierałtowski : Pomysł zrodził się nagle w odpowiedzi na zaistniałą sytuację. W 1985 r. Józef Czapski miał 89 lat. Prędko się męczył. Gdy zacząłem mu robić portret, udało mi się wykonać dosłownie kilka klatek i … zasnął. Szanując jego sen, zmęczenie postanowiłem zrobić wówczas zdjęcia jego rąk, rąk arystokraty – malarza.

Ela Skoczek: Gdzie reprodukowane są te zdjęcia?

Krzysztof Gierałtowski : Zdjęcia te umieszczone są m.in. w katalogach wystawy  „Indywidualności polskie 44”. W 2009 roku postanowiłem zrobić TEKĘ, portfolio, składające się z 44 czarno-białych sygnowanych i numerowanych portretów z okresu 1972-1995, opatrzonych moimi komentarzami w języku polskim, angielskim, niemieckim i francuskim. Profesor Andrzej Rottermund, opatrzył je słowem wstępnym.  Portfolio to kartonowe pudełko formatu A3+, wraz ze zdjęciami w obwolutach, informacjami wstępnymi i komentarzami spełnia wszelkie kryteria archiwalnego obiektu muzealnego.  W tej TECE jednym ze zdjęć jest fotografia rąk Józefa Czapskiego. Egzemplarze TEKI przekazuję do różnych instytucji na całym świecie, bo mam nadzieję, że dzięki temu – gdyby w jakimś miejscu wybuchała wojna i została teka zniszczona, to w innym ocaleje. Jestem z pokolenia tych, którzy pamiętają palące się książki, fotografie na ulicach Warszawy w czasie powstania…

W najbliższym czasie fotografia rąk Józefa Czapskiego będzie eksponowana w sierpniu 2016 r., w San Sebastian –  Europejskiej Stolicy Kultury 2016 w ramach wystawy TEKI. Będzie to zdjęcie w formacie  50 cm x 70 cm. Pojawi się obok innych 43 portretów indywidualności polskich m.in.: Gustawa Herlinga Grudzińskiego, Krzysztofa Kieślowskiego, Jerzego Kosińskiego, Magdaleny Abakanowicz, Czesława Miłosza, Romana Cieślewicza, Franciszka Starowiejskiego.

Krzysztof Gierałtowski urodził się w 1938 r. w Warszawie, studiował na Akademii Medycznej, następnie w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej. Fotografuje od 1961 r. Wykonał wspaniałe portrety Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Zapasiewicza, Krzysztofa Pendereckiego. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików ZPAF i Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Członek Korespondent Niemieckiego Towarzystwa Fotograficznego DGPh. Stypendysta polskiego i holenderskiego Ministerstwa Kultury, Rządu Republiki Francuskiej oraz Agencji Informacyjnej USA i Fondation pour une Entraide Intellectuelle Européenne oraz Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.  W 2007 otrzymał od Ministra Kultury RP srebrny medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis.  Laureat nagrody Kamila Cypriana Norwida 2011. Otrzymał Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok 2013 w dziedzinie sztuk wizualnych. W 2014 otrzymał od Prezydenta RP Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, a od Ministra Spraw Zagranicznych Odznakę Honorową « Bene Merito » za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej.

Dziękujemy Panu Krzysztofowi Gierłatowskiemu za wyrażenie zgody na opublikowanej na stronie zdjęć Józefa Czapskiego. Zdjęcia pochodzą ze strony autora: http://www.gieraltowski.pl/

Tagged with:     ,

O autorze /


Urodziła się w Nowej Dębie. Studiowała w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim; studia podyplomowe z zarządzania projektami na Akademii Górniczo-Hutniczej. Autorka od wielu lat zajmuje się twórczością Józefa Czapskiego: przegląda archiwa, odczytuje dzienniki i zbiera informacje o dziełach malarza (projekt: Catalogue raisonné dzieł Józefa Czapskiego), nagrywa rozmowy z tymi, którzy znali autora "Na nieludzkiej ziemi". Powołała w 2017 roku Festiwal Józefa Czapskiego (jest jego dyrektorem) . Odbyły się już dwie edycje festiwalu (2017 i 2020 rok). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Literatura 2020, 155591/20). Kuratorka wystawy "Józef Czapski en France. Œuvres des collections privées", 2020. - projekt zrealizowany w ramach programu "Kulturalne pomosty", 2020. Kuratorka wystawy "Józef Czapski dzieła z kolekcji prywatnych, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury, od 28.04.2022 - 6.06.2022. Kuratorka wystawy w nowej Galerii Józefa Czapskiego w Pałacu w Kurozwękach "Józef Czapski. Dzieła z kolekcji Markiza Michaela Popiela de Boisgelin", 2023. Copyright 2016 - 2024 - Ela Skoczek / Materiały umieszczone na stronie są chronione prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.

Artykuły powiązane

O pisaniu biografii

"(...) starałam się docierać do istoty rzeczy każdego zagadnienia w przekonaniu, że zbliżanie się do prawdy i jawność są wymowniejsze i moralniejsze od przemilczeń, legend i niedomówień.


Ludźmi jesteśmy i tylko ludźmi ułomnymi choćby nas inni brali za aniołów - pisał Mickiewicz do przyjaciół – cytując Naśladowanie.

Maria Czapska, Szkice Mickiewiczowskie, Wstęp

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z redakcją