Józef Czapski

Czapski siedział w teatrze obok Jerzego Giedroycia. Był to 1956 rok. Paryż… I szkicował, oglądając aktorów w Magie Rouge.

Film „Nieproszony gość” został przygotowany dla TVP Historia we wrześniu 2023 roku.  Tomasz Kamiński zrealizował go w ramach konkursu dla oddziałów terenowych TVP. W filmie występują: Anna Bernhardt, Elżbieta Skoczek, prof. Tadeusz Wolsza,  dr Małgorzata Ptasińska, prof. Stéphane Courtois, prof. Sophie Coeuré, prof. Joanna Nowicki, prof. Zbigniew Giżyński.

W filmie występują: Anna Bernhardt, Elżbieta Skoczek, prof. Tadeusz Wolsza,  dr Małgorzata Ptasińska, , prof. Stéphane Courtois, prof. Sophie Coeuré, prof. Joanna Nowicki, prof. Zbigniew Giżyński.

Patricia Neway.  W opisach obrazów, które nadawał Józef Czapski błędnie wpisywał jej nazwisko jako Newey.

Co ciekawe, pierwszym właścicielem „Pieska”  nie był mariz Gilles de Boisgelin. Kupił go za 2000 fr (już w kwietniu 1971 roku) Jacques Desbrière. Wiemy nawet, kiedy dokładnie Czapski otrzymał gotówkę. By nie zapomnieć odnotował: „Wpłacił mi przed wyjazdem do Savony”.

Początek 1985 roku. W tych dniach, po przebytym ostrym zapaleniu płuc, odwiedza go lekarz. Rozmawiają. Gdy malarz mówi mu o niemocy psychicznej, ten wstaje, zamyka drzwi do pokoju i proponuje mu usługę „ułatwienia śmierci”.

– Bardzo się cieszę, że w filmie pokazano kadry z retrospektywnej wystawy Nicolas de Staël w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Paryżu.  O fascynacji tym malarzem wspomniał w filmie dyrektor muzeum, Fabrice Hergott. To kolejny krok, by twórczością polskiego artysty zainteresować  Francję, w której – nie z własnej woli – spędził ponad 50 lat życia.

Od 2020 do 2023 roku trwał kolejny remont Pałacu Popielów w Kurozwękach. Obrazy Czapskiego w tym okresie były wpożyczane na wystawy m.in. do Szwajcarii, Krakowa, Warszawy, Sandomierza. Końcem kwietnia 2023 roku została przygotowana przez Elżbietę Skoczek wystawa w części Muzeum Cztery Rodziny. Powstało ono na ostatniej kondygnacji pałacu. Najcenniejszym jego obiektem jest Madonna z Dzieciątkiem z włoskiego quattrocenta (wczesnego renesansu) pędzla florenckiego malarza Francesco d’Antonio Zacchi, zwanego „Il Balletto”.

Nie był to jedyny powód. Sprzeciw rodziny. Choć na pewno najważniejszy. O innych wspominają: Maria Czapska (w dzienniku niepublikowanym) oraz Józef Czapski (fragmenty z dzienników zostały opublikowane, ale więcej informacji znajduje się w rękopisach).

„Ciągłe poszukiwanie zachwytu prostotą” – to mogłoby być motto dla tej wystawy prac Grzegorza L. Piotrowskiego zatytułowanej Okolica Weissa,  którą od 15 czerwca 2024 do 31 lipca 2024 roku możemy oglądać w pięknych wnętrzach oddziału Zamku Królewskiego na Wawelu, Dworze w Stryszowie

– Dzieła Czapskiego są w kolekcjach spadkobierców dyplomatów francuskich, irackich, angielskich, amerykańskich, szwajcarskich, belgijskich, kanadyjskich. Wspomnę tylko, że we Francji znajdują się obrazy Czapskiego w kolekcjach prywatnych, w których są także obrazy mistrzów Czapskiego: Paula Cézanne’a, Pierre’a Bonnarda, Nicolas de Staëla, Giorgio Morandiego, czy Henri Matisse’a.

Była matką ośmiorga dzieci. Niestety zmarła  13 sierpnia w 1903 roku, w wieku 36 lat, chwilę po urodzeniu ostatniego dziecka, dziewczynki. Józef Czapski stracił matkę w wieku 7 lat. Matka nauczyła go szanowania Polski i wiary katolickiej.

Według dotychczasowej wiedzy i dokumentów Józef Czapski urodził się 3 kwietnia 1896 r. Taka data figuruje w  jego dokumentach (paszporty, dokumenty wojskowe) i taką też on sam podawał. Jednak w Archiwum Józefa Czapskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie, znajduje się  odpis metryki z kościoła św. Mikołaja w Pradze. Jak poinformował Janusz Nowak, o odpisy metryk […]

Obrazy Józefa Czapskiego są eksponowane na ostatniej kondygnacji pałacu w powstałym w 2023 roku Muzeum Cztery Rodziny. Kuratorką wystawy jest Elżbieta Skoczek. Pałac jest otwarty dla zwiedzających codziennie od godz. 10-18. Bilet do muzeum kosztuje: normalny 17 zł, ulgowy 14 zł.

Czapskiego komunistyczni dziennikarze opisali, jako tego, który „miał kierować wszystkimi zbrodniczymi działaniami tej faszystowskiej armii Andersa i dysponował całym archiwum armii ” (w tym przypadku komunistyczni dziennikarze się nie mylili: Czapski przechowywał i zarządzał archiwaliami) . Opublikowano także zdjęcie i zaznaczono krzyżykiem okno pokoju, w którym w 1947 roku w Paryżu mieszkał Józef Czapski. Nie był to oczywiście Hotel Lambert, tylko kamienica nieopodal. Ujawnienie miejsca mieszkania Czapskiego w komunistycznej prasie spowodowało, że musiał w pewnym momencie zmienić miejsce pobytu ze względu na lęk przed komunistycznymi bojówkami.

4 lipca 2023 roku premierę miała książka „Najwyższy człowiek świata”.  Wydawnictwo a5 otrzymało dotację na jej wydanie.  Adam Zagajewski jeszcze w 2019 roku rozpoczął pisanie kolejnych esejów, które słowem przybliżałyby sylwetkę Czapskiego. Nagła śmierć poety przerwała pracę.

Rysunki Czapskiego przedstawiające Krystynę Teresę Czarnocką znalazły się w kolekcji markiza Michaela Popiela de Boisgelin. Z okazji urodzin Józefa Czapskiego, w kwietniu  2024 roku, zostaną pokazane po raz pierwszy – publicznie – na  wystawie w Pałacu Popielów w Kurozwękach, którą to ekspozycje – wraz z nieznanymi wspomnieniami o pobycie Józefa Czapskiego w Belgii przygotowuje Elżbieta Skoczek, dyrektor Festiwalu Józefa Czapskiego.  

Jolanta z Wańkowiczów zmarła mając niespełna 41 lat. Stało się to w Paryżu. Urodziła się w 1923 roku. Ojcem jej był Witold Klemens Wańkowicz herbu Lis, a matką Jolanta Römer herbu Laski.  Rodzice jej bywali np. na przyjęciach u hrabiny Olgi Plater-Zyberk. I ciekawostka. Ojciec Jolanty  urodził się w 11.04.1888 w Warszawie, a zmarł 31.08.1948 w Waszyngtonie. Został pochowany na […]

Przyjeżdżał wówczas taksówką, wchodził do domu, wymieniał kilka kurtuazyjnych zdań z Jerzym Giedroyciem. Potem szedł na piętro, gdzie malarz miał swój pokój i wychodząc wraz z nim, służył – dwumetrowemu Czapskiemu – swoim ramieniem.

Na podstawie dzienników malarza datowanie dzieł  ustalił w 2021 roku Janusz Nowak.

„Nie dać się rozpłynąć przez lenistwo, które idzie od niemocy fizycznej. […] Moje próby malowania, to ucieczka od letargu! {…] Ten chaos życia, którego koloryt się co sekundę zmienia. […] Czuję się jakąś galaretą, pustą fasadą – i jedyny mój ratunek: krótkie błyski modlitwy”.

Czy uda się odnaleźć obrazy Czapskiego z prywatnej kolekcji francuskiej, które po śmierci właścicielki trafiły na śmietnik? Na szczęście Elżbieta Skoczek ma zdjęcia tych obrazów, ma kontakt z właścicielem punktu odbioru rzeczy po zmarłych osobach. O poszukiwaniach, o pracach nad catalogue raisonné opowie Elżbieta Skoczek w w Muzeum Ziemi Kępińskiej im. T. P. Potworowskiego w Kępnie 11 listopada 2023 roku o godz. 16.00

Elżbieta Skoczek i Agata Janiak oraz organizatorka wydarzenia Barbara Hałusek (Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie)  zapraszają  na spotkanie poświęcone Józefowi Czapskiemu.

Od 8 października 2023  (od godz. 15:00)  do 3 marca 2024 roku w Muzeum Ziemi Kępińskiej im. T. P. Potworowskiego w Kępnie można oglądać wystawę pt. „Peinture – Peinture! Niech żyje kolor! Komitet Paryski 1923-2023” , zorganizowaną w ramach obchodów 100. Rocznicy utworzenie K.P. (Komitetu Paryskiego).

„Marek Żuławski o dużym już dziś nazwisku znaczyć będzie w rozwoju plastyki polskiej” – pisał Czapski w 1964 roku ma łamach paryskiej „Kultury”. A od 15 września 2023 roku można oglądać wystawę dzieł Marka Żuławskiegi z kolekcji Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu.