Józef Czapski

Dwóch Czapskich. Różne postawy… Edward Czapski „adresu wiernopoddańczego do cara nie podpisał i oświadczył na ze­braniu u marszałka gubernialnego Domeyki, że jedyną bronią zwyciężonych jest bierny opór, doprowadzony do ostateczności. Dn. 9 VI 1863 został Czapski aresztowany, a majątek jego skon­fiskowany”. Skazany został na śmierć. Dzięki wstawiennictwu królowej Wik­torii car Aleksander II zamienił karę śmierci na 12 lat ciężkich robót i pozbawienie wszystkich praw. Wywieziony został na Sybir w marcu 1864 r. W tym czasie jego kuzyn, Emeryk Hutten – Czapski (dziadek Józefa Czapskiego) Czapski wstąpił do rosyjskiej służby państwowej, w której osiągnął wysokie stanowiska: szambelan dworu, tajny radca, gubernator Nowogrodu Wielkiego (1863–1864), generalny dyrektor departamentu leśnego w ministerstwie dóbr państwa rosyjskiego, w 1865 został wicegubernatorem Petersburga. W 1872 roku dokupił majątek Przyłuki, powiększając dobra rodzinne do 40 000 hektarów. W roku 1874 władze rosyjskie zezwoliły na dołączenie przydomka „Hutten” do nazwiska i uznały hrabiowski tytuł nadany rodzinie 100 lat przedtem w Prusach. Emeryk Hutten- Czapski opuścił służbę państwową dopiero w 1879 r.

Maria Czapska zmarła w swoim pokoju w Maisons-Laffitte,  10 czerwca 1981 roku o godz. 23.10. Lekarz zapisał w akcie zgonu datę 11 czerwca. Ostatnie chwile życia siostry w swoich kajetach odnotował brat Józef, który był przy niej. W dzienniku Czapskiego znajdziemy także listę osób, do których wysłano zawiadomienie, a także nekrolog, który przygotował i opublikował 15 czerwca. Gdy […]

Maria Czapska w Europie w rodzinie opisała, jak wyglądał Wielki Post oraz Wielkanoc  w ich domu w Przyłukach (dzisiejsza Białoruś)  przed I wojną światową. „Wielkanocne święcone było przeobfite, jak w każdym polski domu. Pośród bab, placków, tortów, mazurków, pieczeni różnych, szynki, kiełbas tronowało oczywiście pieczone prosię, a niekiedy też głuszec, zdobny brodatą głową, wachlarzem ogona […]

W 2010 roku wydawnictwo Akademia przygotowało tłumaczenie czeskie książki Marii Czapskiej „Europa w rodzinie” (Evropa v rodině).

Archiwum Emigracji w Toruniu kryje w swoich bogatych zbiorach m.in. ponad 250 listów Marii Czapskiej i około 70 listów Józefa Czapskiego do Mieczysława Grydzewskiego. Katarzyna Moskała i Mirosław Supruniuk opracowują je i miejmy nadzieję, że zostaną w nieodległej przyszłości wydane. Marii Czapskiej, mimo że już w 1947 była związana z paryską Kulturą, a latem 1948  […]

Łucja Danielewska czytała książki schorowanej już Iłłakowiczównie. Pewnego dnia poetka poprosiła, by wyjęła  z półki „Europę w rodzinie” Marii Czapskiej. I nie  ma w tym nic dziwnego. Książka wydana w Paryżu, w Libelli wywoływała wspomnienia, bo przecież Czapscy byli „spokrewnieni” z poetką za sprawą jej przybranej matki, Zofii Buyno z Plater-Zyberków. Iłłakowiczówna mówiła: „wspomnienia Marii o […]

Maria Czapska w 1970 roku w Kulturze zrecenzowała Pamiętnik z Powstania Warszawskiego Mirona Białoszewskiego.  Kończąc napisała: „Powstanie Warszawskie wpisane jest w dzieje naszego narodu, dzieje niepodobne do innych narodów. Naznaczyło ono dwie generacje, a następna dowie się o nim z pieśni i powieści, tak jak my poznawaliśmy Powstanie Styczniowe. Niezwykły Pamiętnik Mirona Białoszewskiego dopełni obraz […]

W rozmowie z Markiem Zagańczykiem Zbigniew Herbert powiedział: Przez pewien czas przyjaźniłem się z malarzami, to nie jest bez znaczenia. „Pracownia pisarska” nic mi nie mówi, bo to jakieś papiery… Natomiast pracownia malarska samym zapachem terpentyny i farb olejnych budziła zawsze we mnie podniecenie, jak u dobrego piwosza zapach piwa. Chciałbym wspomnieć Józefa Czapskiego, wszyscy […]

Uczyć się od Jerzego Stempowskiego, jakże on umie odsuwać od siebie, nie widzieć tandenty, książek, obrazów, które mu nie pachną. Józef Czapski Początek znajomości z Jerzym Stempowskim miał miejsce w międzywojennej Warszawie, kiedy to Czapski szukał w różnych miejscach pieniędzy, które pozwoliłyby grupie kapistów wyjechać do Paryża. Dimitrij Władimirowicz Fiłosofow (1872-1940) skierował go wówczas do niego, który […]

Josif Brodski w Sztuce dystansu pisał: Jeżeli dokonywaliśmy wyborów moralnych, opierały się one nie tyle na otaczającej nas rzeczywistości, ile na wzorcach moralnych zaczerpniętych z literatury. Czytaliśmy chciwie i stawaliśmy się zależni od tego, cośmy czytali. Książki, może dla formalnego elementu nieodwracalności, miały nad nami władzę wręcz absolutną. Dickens był bardziej realny niż Stalin czy […]

Maria Czapska trafiła po latach na… okładkę książki. To książka napisana przez Ewę Jałochowską.  Widzimy ją obok brata Józefa w Paryżu.  Spoglądają z wieży Eiffela. To czas, kiedy kapiści przyjechali do stolicy Francji, by poznać tradycję malarstwa europejskiego, ale też współczesne malarstwo. To czas, kiedy Maria była na stypednium, w czasie którego zbierała informacje o […]

Józef Wittlin jako piętnastolatek marzył, by zostać dyrygentem lub muzykiem. Gdy uczęszczał do gimanzjum, nudziły go  przedmioty humanistyczne; uwielbiał grać w piłkę nożną, chodzić do kina i czytać szerloki, czyli zeszytowe edycje powieści kryminalnych. Urodził się 17 sierpnia 1896 roku we wsi Dmytrów pod granicą Wołynia, na Podolu. Dorastał we Lwowie, gdzie znalazł się, gdy miał […]

Paryż: 3 listopada godz. 18.00 zapraszamy na  Wieczór wspomnień o Marii Czapskiej,  o Józefie Czapskim oraz o księdzu Józefie Sadziku. Przypomnimy także kim byli francuscy przyjaciele Czapskich. Maria i Józef Czapski byli zaprzyjaźnieni z ks. Sadzikiem. Świadczy o tym skromna wymiana korespondecji, a także wpisy zarówno w dzienniku Czapskiego , jak i Marii Czapskiej. W kronice […]

Drodzy Czytelnicy strony popularyzującej twórczość Józefa Czapskiego i jego siostry Marii, Na wstępie serdecznie dziękuję wszystkich tym, którzy zareagowali na prywatne maile, telefony i odpowiedzieli na moje wezwanie – prośbę, by przesłać informacje o obrazach malarza oraz o pamiątkach. Dziękuję także tym, którzy dzielą się wiedzą i kontaktami do osób, które posiadają w swoich zbiorach dzieła […]

17 maja 1981 roku w niedzielę Józef Czapski zapisał w dzienniku: „Marynia już nic nie mówi, oczu i ust nie otwiera. Miała w ustach jedzenie, które  wcześniej jej dano. Nie można dalej próbować odżywiać! Dzień przeszedł. Marynia nadal milczy zupełnie”. W kolejnych dniach zapisuje, że Marynia nikogo nie poznaje. Siostra jego zmarła 10 czerwca 1981 […]

Juliusz Mieroszewski związany przed II wojną światową z Krakowem, poznał Jerzego Giedroycia w 1942 roku, gdy służył w Sekcji Oświaty i Kultury Armii Polskiej na Wschodzie, redagując tygodnik „Ku wolnej Polsce”. Pracował także w redakcji tygodnika „Orzeł Biały”. Od lutego 1943 r. służył w Wydziale Informacji i Oświaty Armii Polskiej na Wschodzie, następnie po jego reorganizacjach, w […]

W swoim pokoju i w pokoju swej siostry Marii w Maisons-Laffitte Józef Czapski zgromadził przez 50 lat olbrzymie archiwum, w tym 278 tomów swoich słynnych „Dzienników”, księgozbiór (ponad 3500 książek) i korespondencję. Rozważał sprzedaż archiwum Uniwersytetowi w Yale (USA). Nawiał go do tego  Czesław Miłosz. Ostatecznie postanowił – na mocy testamentu – przekazać część spuścizny […]

Maria Czapska to niedoceniona (jeśli chodzi o edukację szkolną, badnia naukowe, przekaz medialny) siostra Józefa Czapskiego.  A pisała wspaniale o Ludwice Śniadeckiej, o Mickiewiczu… W tej książce zebrano jej teksty rozproszone publikowane w latach 1950-1974 w: paryskiej „Kulturze” i „Zeszytach Historycznych”, londyńskich „Wiadomościach” i „Życiu” Znajdziemy tu szkice o  Januszu Korczaku i Helenie Radlińskiej, Marii Dąbrowskiej i […]

„Europa w rodzinie” to pasjonująca panorama dwóch minionych stuleci widzianych przez pryzmat losów kilku środkowoeuropejskich rodzin arystokratycznych. Kreśląc dzieje swej kosmopolitycznej familii, Czapska umiejętnie łączy szczegół i anegdotę z szeroką perspektywą historyczną. Wśród jej przodków i krewnych byli m.in. rosyjski współautor pierwszego rozbioru Polski, austriacki adwersarz Bismarcka, polski powstaniec sybirak, radziecki komisarz spraw zagranicznych… W […]

(wespół z Marią Czapską; Polska Fundacja Kulturalna 1965)