Zdarzyło mi się oprowadzać w Krakowie młodzież i osoby dorosłe po ekspozycji poświęconej Józefowi Czapskiemu. Pawilon przy ulicy Piłsudskiego 12, w którym jest zrekonstruowany pokój malarza z domu paryskiej Kultury, ma w swoich zadaniach misję propagowania dzieła i twórczości polskiego artysty. Na I piętrze – sala wystaw czasowych, a II piętro to część prezentująca biografię […]
W najnowszym tomiku Adama Zagajewskiego znajduję dwa wiersze… o Czapskim. A może o innym malarzu? Ja widzę w nich jednak długą sylwetkę mężczyzny z Maisons – Laffitte. Stary malarz Stary malarz stoi przed oknem pracowni tam, gdzie leżą pędzle i farby. Poeci czekają na natchnienie, ale malarza atakują przedmioty i twarze, przychodzą i krzyczą. Jednak […]
Rok 2018 i 2019 przyniósł dwie znaczące książki napisane przez Amerykanina Erica Karpelesa, który odkrył Czapskiego dla siebie w czerwcu 2012 roku. Pierwsza to „Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza”, a druga to „An Apprenticeship of Looking” – jak mówi o niej autor: „książka poświęcona wyłącznie twórczości Czapskiego”. Eric Karpeles zetknął się z polskim artystą, […]
Niewiele jest osób, o których można powiedzieć, że byli przyjaciółmi Czapskiego, mimo że wielu chciałoby, by tak ich nazywano. Na pewno jedną z osób, z którymi malarz miał niewiarygodnie bliski kontakt była Joanna Pollakówna. To dzięki niej w Polsce pojawił się pierwszy album z reprodukcjami obrazów Józefa Czapskiego. Łączyła ich troska o siebie, czułość, szukanie […]
„U nas nic nowego. Józio próbuje zdobyć prowincję i urządza wystawę w Amiens. Zosia kwęka, a Zygmunt jak zawsze zadowolony z siebie i ze świata”. 1956 rok. Marzec. Jerzy Giedroyc do Wacława Zbyszewskiego. „Jeżeli będę miał czas i siły, to coś napiszę; jeszcze nie wiem co, bo na razie mam tysiące innych zajęć – muszę […]
1942 rok. W granicach Związku Sowieckiego panował terror, zaś stolica Uzbekistanu była „wyspą ocalonych”. Ewakuowano tu – wg nieokreślonego klucza – obywateli ZSRR z oblężonego Leningradu i Moskwy. Znalazła się tam także Anna Achmatowa. Trzy lata życia w Taszkiencie wspominała poetka, jako okrutne, ale też „cudowne”, bo oddalone od Kremla i Łubianki. Złudzenie, że Stalin […]
Marek Tomaszewski przyjechał na zaproszenie Teatru Bagatela. 25 października 2019 roku miał zagrać koncert z okazji 100-lecia teatru. 24 października ćwiczył więc do późna w sali krakowskiego Pałacu Sztuki, ale udało mi się wraz z nim wieczorem zajrzeć do Pawilonu Józefa Czapskiego. Normalnie o tej porze to miejsce nie jest dostępne. Tego dnia było to […]
Czapski pisał do Jana Cybisa: „Chciałbym, żeby moje płótna najlepsze były w Polsce, żadne Ameryki, żadna Francja mnie nie kuszą”. Syn Jana Cybisa, Jacek wspominał: Ilekroć w naszym domu mowa była o czasach krakowskich czy paryskich i padały imiona przyjaciół z grupy KP, było oczywiste, że Artek to Nacht-Samborski, Zyga odnosi się do Waliszewskiego, Pierre […]
„W naszym domu Kultury pierwsza trumna. Śmierć Zygmunta Hertza. Współzałożyciel Kultury, towarzysz najbliższy! Nieustannie aktywny od pierwszego dnia jej powstania. Przecież prawie 30 lat przeżyliśmy z nim pod jednym dachem, a od ile dawniej wiązały nas wspólne wędrówki od Buzułuku po Bliski Wschód i Włochy. Po słowach wypowiedzianych przez księdza Sadzika w kościele, skąd Zygmunta […]
„Powiedz Zygmuntowi, a propos tutejszych osobliwości, prześlę mu w prezencie przez Józia instrument do zabijania strusiów – ale powiedz mu też, że jeżeli Józio zahaczy o Venezuelę, niech tam się postara o różne cuda, które za bezcen wykonują Indianie. Tam są piękne tkaniny, torebki damskie i totemy, a tu Indian nie ma i folklor jest […]
Artysta mieszkający w Warszawie, Andrzej Fogtt w 2015 roku namalował portret Czapskiego. Byłam w pracowni malarza i oprócz tego portretu widziałam inne, które mnie zachwyciły. Artysta od kilkudziesięciu lat tworzy portrety osób, które są dla niego inspiracją, źródłem emocji, wywierają wpływ na jego działanie i twórczość. Do tej pory powstało ich około 2000, znakomita ich […]
A Beautiful Human Being – taki tytuł nosi esej napisany przez Patricka Quigleya opublikowany na stronach Dublin Review of Books. To tekst napisany po przeczytaniu książki Erica Karpelesa Almost Nothing: The 20th-Century Art and Life of Józef Czapski. Cieszymy się, bo to kolejna publikacja promująca osobę Józefa Czapskiego na świecie. Całość można przeczytać na łamach: […]
Biblia polska Józefowi Czapskiemu To nie są wiersze, poematy I polonezy karmazynów: To biblia, w której polskie światy Z ojców przenoszą się na synów. „Dziady”, „Irydion”, „Pan Tadeusz” Lub „Kordian” – policz owe dzieła I na pokoleń śpiew je przełóż – Co w nich zagra? – Nie zginęła. Sułkowski, który padł w Kairze, Dlatego znów […]
Ksiądz Józef Sadzik, ks. Zenon Modzelewski bliscy Czapskiemu Pallotyni. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku także inni: ks. Jerzy Zawierucha, ks. Jerzy Szozda. Gdy malarz miał trudności z wychodzeniem z domu, odprawiali msze święte w domu w Maisons-Laffitte, w pokoju na piętrze. Duchowni – obecni w jego listach, wspomnieniach i dziennikach. Malarz często odwiedzał siedzibę wspólnoty pallotyńskiej […]
W liście do Wojciecha Skalmowskiego z 28 lutego 1998 roku, Sławomir Mrożek napisał (opisując wcześniej swoje kontakty z Konstantym Jeleńskim): „Należałoby pomówić nie tylko o tym kręgu, [paryskiej Kultury – przypis E. Skoczek] lecz i o innych polsko-paryskich. Pisemnie wolę tego nie robić. Nie mogę się jednak powstrzymać, żeby napomknąć o jednej tylko postaci, ale za […]
Łucja Danielewska czytała książki schorowanej już Iłłakowiczównie. Pewnego dnia poetka poprosiła, by wyjęła z półki „Europę w rodzinie” Marii Czapskiej. I nie ma w tym nic dziwnego. Książka wydana w Paryżu, w Libelli wywoływała wspomnienia, bo przecież Czapscy byli „spokrewnieni” z poetką za sprawą jej przybranej matki, Zofii Buyno z Plater-Zyberków. Iłłakowiczówna mówiła: „wspomnienia Marii o […]
Nareszcie malarstwo Józefa Czapskiego powróciło do sali na I piętrze w Pawilonie Józefa Czapskiego w Krakowie. Obrazy, rysunki i dzienniki z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Narodowego w Warszawie oraz kilka rysunków wyciętych z notatnika malarza (własność Krystyny Zachwatowicz- Wajdowej) można oglądać do 13 września 2020 roku. [z powodu epidemii koronwirusa wystawę przedłużono]. […]
W rozmowie z Markiem Zagańczykiem Zbigniew Herbert powiedział: Przez pewien czas przyjaźniłem się z malarzami, to nie jest bez znaczenia. „Pracownia pisarska” nic mi nie mówi, bo to jakieś papiery… Natomiast pracownia malarska samym zapachem terpentyny i farb olejnych budziła zawsze we mnie podniecenie, jak u dobrego piwosza zapach piwa. Chciałbym wspomnieć Józefa Czapskiego, wszyscy […]
„Podróż to także próba ucieczki przed widmami, które nie używając nowoczesnej lokomocji jakoby zawsze spóźniają się, dając trochę wytchnienia na nowym miejscu”. Podróż pod batem Trzymiesięczna podróż: „przecwałowałem przez Brazylię, Urugwaj, Argentynę, znowu Brazylię i jeszcze na dodatek – Wenezuelę” – napisał Czapski. Nie był zachwycony, gdy dowiedział się, że … musi ruszyć w odległe […]
W sierpniu 2019 roku w Pawilonie Józefa Czapskiego, w sobotnie wieczory można oglądać współczesne kino francuskie: Program: 3 sierpnia 2019 godz. 20.15 Grand Central, reż. Rebecca Zlotowski godz. 1h 35m Gary (Tahar Rahim) jest młody, zwinny i szybko się uczy. Jest jednym z tych, którym niczego w życiu nie obiecywano. Po serii dorywczych zajęć zaczyna […]
W ramach Festiwalu Józefa Czapskiego zorganizowanego przez Fundację SUSEIA (z Krakowa) odbyło się w Polsce, Rosji i Francji w dniach od 5.10-7.11.2017 roku kilkanaście wystaw oraz spotkań poświęconych Józefowi Czapskiemu. Muzeum Gombrowicza we Wsoli 5.11.2017 r. przygotowało spotkanie poświęcone relacjom Czapskiego z Gombrowiczem. Mirosław Baka przeczytał listy, a dr hab. Krzysztof Ćwikliński w rozmowie z […]
Każde moje przeżycie ma swoją niepowtarzalną wartość, jest cząstką nieskończenie ważnej, jedynej walki: w każdej chwili rozstrzygam coś i decyzja moja trwa w życiu. Stanisław Brzozowski. Początek fascynacji pisarstwem Stanisława Brzozowskiego zrodził się u Czapskiego w 1919 r. w Krakowie, kiedy to w poczekalni u dentysty wśród brudnych, sto razy przeglądanych pism ilustrowanych dostrzegł Legendę […]
lipiec 2019 Na ścianie budynku Pawilonu Józefa Czapskiego (oczywiście w Krakowie) w sobotnie wieczory, gdy dzień chyli się ku zachodowi są wyświetlane filmy francuskie. O związkach malarza z Francją nie ma sensu wspominać… Wystarczy powiedzieć tylko to, że mieszkał w niej dłużej niż w Polsce. Czapski chodził do kina, wspomina o tym w dzienniku, w […]
1934 rok. „Jednego z tych dni zaprosiłam po południu kilkanaście osób specjalnie z myślą o Brunonie – więc jego entuzjastów: Błeszyńskiego, Brucza, Wata, Czapskiego, Rudnickiego, Boguszewską, Kornackiego. Był też Karol Szymanowski, któremu niedawno umarł brat, i Tarnowski, Irzykowski, Halinka i Gojawiczyńska (też przynosząca mi chlubę, chociaż gatunkowo dalsza, podobnie jak Choromański)”. Zofia Nałkowska, Dzienniki V 1930–1939. Część 1 (1930–1934), opracowanie, […]
