Agata Janiak na co dzień pracuje w Dziale Rękopisów w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu. Ma tę przyjemność, że obcuje z dokumentami, które zwykle ukryte są w szufladach archiwum. We Wrocławiu znajduje się obszerny zbiór spuścizny Ireny i Stanisława Vincenza. Autorka przejrzała korespondencja Józefa Czapskiego z autorem „Powojennych perypetii Sokratesa” ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Dzięki tej pracy powstał ciekawy artykuł opublikowany w „Granicie i tęczy”.
Teraz do naszych rąk trafia książka „Ten, który widzi. O twórczości literackiej Józefa Czapskiego”. Znacząca część to przypomnienie osoby malarza, dotykanie jego biografii. I tu pojawiają się cytaty z niepublikowanych dzienników, listów. Fakty w nich zawarte nie były więc obecne chociażby w książce Erica Karpelesa. To kolejny dowód na to, że w „Prawie nic” to jeszcze nie wszystko o Józefie Czapskim i nadchodzi czas, by kolejni autorzy zagłębili się w archiwa rozproszone i te zgromadzone w Muzeum Narodowym w Krakowie, by odkrywać nowe wątki biograficzne.
Wydawca umieszcza taki opis, by zachęcić do sięgnięcia po książkę: ” W literaturze przedmiotu poświęconej Józefowi Czapskiemu od dawna funkcjonuje przeświadczenie, że jego eseistyka wymaga wysiłku wydobycia się z ram zbiorowych nawyków, wyzwolenia ze stereotypów i utartych kolein myślenia. Autorka wyposaża nas w klucz lekturowy otwierający teksty ściśle zrośnięte z tragiczną historią dwudziestego wieku, te, które dotyczą sztuk pięknych – zwłaszcza malarstwa – oraz eseje krytycznoliterackie. Badaczka uwzględnia przy tym zarówno wydane zbiory esejów oraz fragmenty dzienników, jak i niepublikowane, więc i nieznane zapiski dziennikowe oraz listy, dostępne w archiwach Muzeum Czartoryskich [obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie- przypis Elżbiety Skoczek] oraz Ossolineum.
