Czapski przed komisją Maddena

Józef Czapski w 1952 roku przed komisją Maddena (Ray J. MADDEN, George A. DONDERO, Daniel J. FLOOD, Alvin E. O’KONSKI i T.M. MACHROWICZ) na pytanie: Kto w Pana opinii popełnił te morderstwa w Katyniu?, odpowiedział: „Po pierwsze, nie mam żadnej wątpliwości, że zamordowani zostali ci ludzie przez Sowiety. Drugi punkt, muszę powiedzieć, że zapominamy iż Rosja Sowiecka jest państwem najbardziej zcentralizowanym (jako rozkazodawstwo). I dlatego za morderstwo nie jest odpowiedzialny jakiś sadysta enkawudysta, ale odpowiedzialny jest Baria i Stalin”.

Było to bardzo odważne stwierdzenie, Stalin wtedy jeszcze żył. Aż dziwne, że Czapski nie zginął w jakimś dziwnym wypadku…

11 kwietnia 2017 roku Instytu Pamięci Narodowej opublikował „Mord w lesie katyńskim”. Jest to pierwszy tom materiałów tzw. komisji Maddena, przetłumaczonych na język polskim. Amerykanie przesłuchali przed komisją, którą kierował Ray Madden wielu ważnych polityków i pracowników wywiadu, a także m.in. ekspertów, którzy brali udział w pracach ekshumacyjnych w Katyniu, gdy Niemcy w 1943 roku odkryli ciała tysięcy Polaków. Wśród osób zeznających przed komisją byli premier Stanisław Mikołajczyk, Józef Czapski, który zajmował się poszukiwaniem „zaginionych” polskich oficerów, czy Tadeusz Romer, były polski ambasador w ZSRS.

Amerykańscy śledczy nie mieli wątpliwości, że to Związek Sowiecki odpowiada za zagładę Polaków. Na nic zdały się protesty przedstawicieli ZSRS, którzy w czasie tych prac zaatakowali kongresmenów za „odgrzewanie hitlerowskiej prowokacji w tzw. sprawie Katynia”.

– Przed Komisją Maddena używano nawet terminu „katynizm” na określenie szczególnie okrutnych zbrodni wojennych. Wnioski amerykańskiej komisji także były jednoznaczne: odpowiedzialnych za zbrodnię katyńską trzeba postawić przed międzynarodowym sądem – mówił dr Witold Wasilewski.

Wśród zamordowanych była elita przedwojennej Polski: oficerowie Wojska Polskiego, policjanci i oficerowie rezerwy: lekarze, profesorowie, prawnicy, nauczyciele, inżynierowie, duchowni. W tym samym czasie, kiedy NKWD mordowało polskich jeńców i więźniów, ich rodziny stały się ofiarami masowej deportacji w głąb Związku Sowieckiego, przeprowadzonej również przez władze w Moskwie.

Kolejne dwa tomy, zawierające zapis przesłuchań przed komisją oraz kolejne dokumenty, mają się ukazać w 2018 i 2019 roku.
(fot. Marcin Jurkiewicz/IPN)

Poniżej fragment wystąpienia Czapskiego przed komisją Maddena (z archiwum INA.FR).  Czapski mówił przed komisją przeszło godzinę i pięćdziesiąt minut.

O autorze /


Urodziła się w Nowej Dębie. Studiowała w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim; studia podyplomowe z zarządzania projektami na Akademii Górniczo-Hutniczej. Autorka od wielu lat zajmuje się twórczością Józefa Czapskiego: przegląda archiwa, odczytuje dzienniki i zbiera informacje o dziełach malarza (projekt: Catalogue raisonné dzieł Józefa Czapskiego), nagrywa rozmowy z tymi, którzy znali autora "Na nieludzkiej ziemi". Powołała w 2017 roku Festiwal Józefa Czapskiego (jest jego dyrektorem) . Odbyły się już dwie edycje festiwalu (2017 i 2020 rok). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Literatura 2020, 155591/20). Kuratorka wystawy "Józef Czapski en France. Œuvres des collections privées", 2020. - projekt zrealizowany w ramach programu "Kulturalne pomosty", 2020. Kuratorka wystawy "Józef Czapski dzieła z kolekcji prywatnych, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury, od 28.04.2022 - 6.06.2022. Kuratorka wystawy w nowej Galerii Józefa Czapskiego w Pałacu w Kurozwękach "Józef Czapski. Dzieła z kolekcji Markiza Michaela Popiela de Boisgelin", 2023. Copyright 2016 - 2024 - Ela Skoczek / Materiały umieszczone na stronie są chronione prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.

Artykuły powiązane

O pisaniu biografii

"(...) starałam się docierać do istoty rzeczy każdego zagadnienia w przekonaniu, że zbliżanie się do prawdy i jawność są wymowniejsze i moralniejsze od przemilczeń, legend i niedomówień.


Ludźmi jesteśmy i tylko ludźmi ułomnymi choćby nas inni brali za aniołów - pisał Mickiewicz do przyjaciół – cytując Naśladowanie.

Maria Czapska, Szkice Mickiewiczowskie, Wstęp

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z redakcją