„My dzięki sztuce możemy się zwać wnukami Boga”…
Notatki Leonarda. Około sześć tysięcy stron. Na nich znacznie więcej mistrz narysował projektów technicznych niż prac artystycznych. Inżynieria była jego centrum zainteresowań. Mechanika: dźwignie, koła pasowe, korby, mechanizmy zębatkowe, wsporniki, silniki… Modele latające.
Paryż, Luwr i wystawa Leonardo da Vinci. fot. Ela Skoczek
Jednak i tu wirtuoz rysunku.
[…] tworzył także modele i plany, jak bez trudu i drążyć tunele przez góry, demonstrował, jak podnosić wielkie ciężary, używając dźwigni, wyciągów oraz wyciągarek; oczyszczać przystanie; korzystać z pomp do wydobywania wody z dużych głębokości – pisał o nim Vasari.
Już przed Leonardem, wybitni artyści – inżynierowie XV wieku zaczęli głośno mówić o „intelektualnej naturze grafiki, a tym samym o naukowej wartości projektowanych za pomocą rysunków maszyn. Proces dowartościowania tej funkcji obrazu osiągnął apogeum za czasów Leonarda, co wyraźnie widać już w jego wczesnych rysunkach”, które były projektami urządzeń, maszyn, instrumentów muzycznych. Oczywiście w średniowieczu maszyny były czasem tematem ilustracji, ale pokazywano je jedynie z zewnątrz, pozostając w ramach ikonograficznej konwencji. Rysunki projektowanych przez Leonarda urządzeń i maszyn zawierają bardzo wiele szczegółów konstrukcyjnych i pokazują zależności między elementami. Kodeks Atlantycki – to zbiór wielu rysunków, źródło bezcennej wiedzy na temat wyjątkowo innowacyjnego myślenia Leonarda da Vinci. Dzisiaj na pewno otrzymałby tytuł Innowatora. Dlatego możliwe było wygenerowanie – na podstawie pomysłów mistrza – cyfrowych modeli poszczególnych wynalazków.
Karta z książki Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci” (Wydawnictwo Jedność)
Dokonał tego zespół w składzie: Domenico Laurenza (historyk nauki, specjalizujący się w historii sztuki i badaniach dotyczących kultury wizualnej), Mario Taddei (absolwent Politechniki Mediolańskiej, który obecnie wykłada grafikę komputerową, tworzy gry, znawca dzieł Leonarda da Vinci) oraz Edoardo Zanon (zajmuje się projektowaniem przemysłowym, współpracując z wieloma europejskimi firmami). Fragment ich analiz, trójwymiarowe komputerowe wizualizacje, możemy przejrzeć w książce „Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci” (Wydawnictwo Jedność).
W Luwrze, w 2019
22 rysunki oraz 120 innych prac obrazów, rękopisów, rzeźb – pochodzących z najbardziej prestiżowych instytucji europejskich i amerykańskich, m.in. Biblioteki Ambrozjańskiej w Mediolanie, Galleria Nazionale w Parmie, Gallerie dell’Accademia w Wenecji, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, z kolekcji królewskiej, Muzeum Brytyjskiego, londyńskiej National Gallery, watykańskiej Pinakoteki, i Instytutu Francuskiego.
Detal rysunku Leonardoo da Vinci, Leda, Luwr 2019, fot. Ela Skoczek
Wśród tych wszystkich obiektów 11 obrazów namalowanych przez Leonarda. Jedenaście spośród około dwudziestu. Państwa, które mają obrazy mistrza w zbiorach muzealnych były wspominane w informacjach medialnych przy okazji obchodów 500. rocznicy śmierci autora Portretu Ginevry Benci. Z tej właśnie okazji wystawa w Luwrze „Leonrado da Vinci”.
Bogactwo rysunków. Rośliny, draperie, szkice do obrazów, rysunki techniczne urządzeń, maszyn, instrumentów, rękopisy , a wśród tego bogactwa także „Człowiek witruwiański”. W gablotach rozłożone kajety, a w nich rysunki maszyn.
Muzeum Narodowe w Krakowie nie wypożyczyło obrazu na wystawę. Wykonało zdjęcie – infrared reflectogram. Luwr, 2019 fot. Ela Skoczek
Muzeum Narodowe w Krakowie nie wypożyczyło Damy z łasiczką, udostępniło zdjęcie – infrared reflectogram Kraków ma jego Damę z łasiczką, która zamieszkała w Muzeum Czartoryskich. Paryż przetrzymuje m.in. w Luwrze jego Mona Lisę i Jana Chrzciciela z palcem wskazującym w górę, w którego rysach twarzy, fizjonomii widzą hermafrodytę, mającego równie dziwny (jak u Mona Lisy) uśmiech.
Leonardo da Vinci – mistrz mimiki, ekspresji. Mistrz rysunku i w dodatku naukowiec.
„Muzyka nie może być zwana inaczej niż młodszą siostrą malarstwa, zważywszy, że jest przedmiotem słuchu, zmysłu pośledniejszego niż oko… malarstwo jest doskonalsze i przewyższa muzykę, gdyż nie umiera ono bezpośrednio po swym powstaniu…” – napisał.
Leonardo to także autor złotych myśli, filozof? Oto wybrane złote gwoździe – jak mówił Czapski…
„Krytykuj przyjaciela w cztery oczy, a chwal przy świadkach.
Prawda jest zawsze tylko córką czasu.
Myślałem, że uczę się, jak żyć, a uczyłem się jak umierać.
Namiętność ducha wypędza żądze.
Nic nie zwodzi nas bardziej niż sąd własny”.
Polecam:
