Najbliżsi: Maria Nowak – Przygodzka „Słońce świeci o północy”

Maria Nowak pojawia się bardzo często w zapiskach Józefa Czapskiego. Zwykle pisze o niej „Myszka”. Należała do najbliższego kręgu przyjaciół artysty.  Właściwie nazywa się Maria Nowak – Przygodzka i jest córką Antoniego Nowaka – Przygodzkiego  ps. „Opel”-   doktora prawa, adwokata, działacza społecznego, radnego Lwowa do 1939 roku, kapitana w Armii Krajowej, działacza emigracyjnego we Francji. Przed wojną pełnił on funkcję wiceprezydenta Lwowa, a w AK miał pseudonim „Otello”. Urodziła się w 1935 roku.

„Słońce świeci o północy” to wspomnienie dzieciństwa i młodości, które otaczały śmierć, niepokój, brak zrozumienia. To opis okropnej samotności dziecka, które „przegrało z narodem”, gdy w czasie wojny ojciec – nie chcąc narażać dziewczynki – nie przyznaje się, że jest jej ojcem, w chwili gdy ona podbiegła do niego, rozpoznając go na ulicy. Trzeba tu wyjaśnić, że po nastaniu okupacji sowieckiej zaangażował się on w działalność konspiracyjną i w pewnym momencie opuścił rodzinę, by działania jego nie narażały bliskich. Dzieciom powiedziano wówczas, że wyjechał. Gdy tymczasem był on w tym samym mieście.

Po wojnie w 1946 roku wraz z rodziną osiadła we Francji. Początkowo mieszkała w ubogim mieszkaniu na rue Ecoles w Paryżu. Na tej ulicy mieszkał także Józef Czapski i bardzo lubił te okolice stolicy Francji. Autorka wspomina w swojej autobiografii, jak „straciła” we Francji  drugą część nazwiska. Rodzice posłali ją do szkoły prowadzonej przez zakonnice w Bourg – La – Reine. Wtedy to słowo „przygodzka” uznano za zbyt trudne do wymówienia.

Ukończyła studia w Instytucie Studiów Politycznych w Paryżu (1956 rok)  i London School of Economics w Londynie (1959 rok). Inspiracją do założenia przez nią Stowarzyszenia na rzecz Prawa do Inicjatywy Ekonomicznej (ADIE) we Francji, było spotkanie w 1985 roku z ekonomistą Muhammadem Yunusem, pomysłodawcą mikrokredytów (laureatem Pokojowej Nagrody Nobla w 2006 roku).

Maria Nowak działała w Afryce, Albanii i Bośni jako pionier mikrofinansowania, czyli udzielania małych pożyczek tym, którzy chcą być przedsiębiorcami, ale nie mają szans na kredyt w banku. Później rozszerzyła swoją działalność na Francję, gdzie założone przez nią stowarzyszenie ADIE pomogło w uzyskaniu małych pożyczek 45 tysiącom przyszłych przedsiębiorców, wspierając pożyczkami mikroprzedsiębiorstwa.

Od 2003 roku Nowak stała też na czele Europejskiej Sieci Mikrokredytów. W 2008 roku otrzymała tytuł Europejczyka Roku 2008 miesięcznika „Reader’s Digest” za „pomoc tysiącom osób w spełnianiu marzeń o własnej firmie i dźwiganiu się z ubóstwa”.


Na okładce książki rysunek wykonany przez Józefa Czapskiego. Pierwsze wydanie: 1993

O autorze /


Urodziła się w Nowej Dębie. Studiowała w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim; studia podyplomowe z zarządzania projektami na Akademii Górniczo-Hutniczej. Autorka od wielu lat zajmuje się twórczością Józefa Czapskiego: przegląda archiwa, odczytuje dzienniki i zbiera informacje o dziełach malarza (projekt: Catalogue raisonné dzieł Józefa Czapskiego), nagrywa rozmowy z tymi, którzy znali autora "Na nieludzkiej ziemi". Powołała w 2017 roku Festiwal Józefa Czapskiego (jest jego dyrektorem) . Odbyły się już dwie edycje festiwalu (2017 i 2020 rok). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Literatura 2020, 155591/20). Kuratorka wystawy "Józef Czapski en France. Œuvres des collections privées", 2020. - projekt zrealizowany w ramach programu "Kulturalne pomosty", 2020. Kuratorka wystawy "Józef Czapski dzieła z kolekcji prywatnych, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury, od 28.04.2022 - 6.06.2022. Kuratorka wystawy w nowej Galerii Józefa Czapskiego w Pałacu w Kurozwękach "Józef Czapski. Dzieła z kolekcji Markiza Michaela Popiela de Boisgelin", 2023. Copyright 2016 - 2024 - Ela Skoczek / Materiały umieszczone na stronie są chronione prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.

Artykuły powiązane

O pisaniu biografii

"(...) starałam się docierać do istoty rzeczy każdego zagadnienia w przekonaniu, że zbliżanie się do prawdy i jawność są wymowniejsze i moralniejsze od przemilczeń, legend i niedomówień.


Ludźmi jesteśmy i tylko ludźmi ułomnymi choćby nas inni brali za aniołów - pisał Mickiewicz do przyjaciół – cytując Naśladowanie.

Maria Czapska, Szkice Mickiewiczowskie, Wstęp

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z redakcją