Najbliżsi: Catherine Rose Djurklou (1909-1977) z domu Harrison

Kolorowy portret Catherine Djurklou namalowany przez Józefa Czapskiego

Gdy w 2019 roku Murielle Gagnebin na zaproszenie Elżbiety Skoczek przyleciała do Krakowa i zwiedziła Pawilon Józefa  Czapskiego, i zrekonstruowany tam pokój malarza.

– Brakuje mi zdjęcia Catherine Djurklou . Józef miał je przypięte zawsze do tej bocznej szafki. Były tam także zdjęcia jego rodziny (matki, sióstr), zdjęcie Jeana Colin d’Amiens i właśnie tej, która go bardzo kochała, Catherine. To kobieta, o której Czapski mówił zawsze z czułością. Nie mógł z nią być z sobie wiadomych tylko powodów.

Urodziła się  w Kanadzie. Jej panieńskie nazwisko:  Harrison.  Była siostrzenicą George D. Brymner z New Westminster. Najbliższa przyjaciółka Czapskiego od lat 20. XX wieku  do końca jej życia. Była jedyną kobietą, zakochaną w nim do śmierci. Po tym, jak Czapski wyjaśnił Catherine, że nie może się z nią ożenić, wyszła za mąż za szwedzkiego barona Nilsa Gustafa Salomona Djurklou, (28.06.1908 – 14.03.1972). Urodziła 26 września 1938 roku syna Nilsa  ( Nils Gustaf Wayne Djurklou ożenił się z Lille, mieszkali w Helsingborg).  Bardzo lubiana przez Marynię Czapską, odwiedzała ją i Józefa przynajmniej raz w roku. W dzienniku Czapskiego bardzo wiele wpisów mówi o pisaniu i wysłaniu listów, o telefonie do Catherine, o spotkaniach.

W 1973 roku namalował także  jej portret, który jest w prywatnej kolekcji rodziny Przewłockich (Grzegorza Przewłockiego). Po raz pierwszy pokazany publicznie na wystawie w Galerii aTAK w Warszawie (od 9 marca 2023-18 maja 2023).

Do końca swych dni malarz utrzymywał także bliskie relacje z dziećmi Catherine. To one powiadomiły go o śmierci Matki, to dla nich i by upamiętnić wspaniałą swoją przyjaciółkę przygotował kartę, na której znalazł się rysunek, jej portrecik.

Gdy przyjeżdżała do Maisons-Laffitte spędzali wiele czasu na rozmowach. W latach siedemdziesiątych XX wieku, gdy  stosunki pomiędzy mieszkańcami domu Kultury były bardzo napięte, Catherine znalazła dom do kupienia w Saint-Germain-en-Laye. Usilnie namawiała Czapskich, by się tam przenieśli i zamieszkali na piętrze… Niestety choroba Catherine przerwała te plany.

 

Czarno białe zdjęcie na nim Nils Djurklou, a w tle obraz Czapskiego

Nils Djurklou, syn Catherine, a w tle obraz Czapskiego

Była m.in. sekretarką Ezry Pounda. W Szwecji m.in. prowadziła dział edukacji w Ambasadzie USA  i przewodniczyła Komisji Fulbrighta. Była także tłumaczką m.in. publikacji Inge Jonsson: Emanuel Swedenborg oraz Visionary Scientist. The Effects of Science and Philosophy on Swedenborg’s Cosmology.

Spotkałem kobietę, która mnie kochała, która mnie nigdy nawet nie zadrasnęła, była wyłącznie dobra. Bardzo dobrze z nią żyłem. Spotkałem ją gdzieś na południu, na granicy włosko-francuskiej. […] Była świetną sekretarką, mówiła paroma językami. […] Przez te wszystkie lata do mnie dojeżdżała. Zawsze latem miałem z nią spotkania. Potem nieszczęśliwie umarła. Odczuwałem do niej tylko wdzięczność, dawała mi tylko dobro – wspominał malarz w wywiadzie opublikowanym pt.  „Świat w moich oczach”.

W czasie jednego ze spotkań w 1961 roku Czapski narysował w szkicowniku  kobiety, które potem znalazły swoje miejsce na płótnie. Tylko czerń i biel.

Czarno biały obraz wiszący na szybie, a na nim dwie kobiety obraz Czapskiego

Obraz z  1961 roku  Józef Czapski

W dzienniku Czapskiego kryje się wyjaśnienie i możemy wysnuć hipotezę , która odpowie na pytanie: dlaczego ten obraz namalował w tonacji czarnej i białej, i tak zostawił.

W Archiwum Czapskiego w Krakowie, ale także w domu Kultury w Maisons-Laffitte znajduje się korespondencja z Catherine.

Wkrótce zostanie opublikowanie wspomnienie o kanadyjskiej przyjaciółce Czapskiego.

O autorze /


Urodziła się w Nowej Dębie. Studiowała w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim; studia podyplomowe z zarządzania projektami na Akademii Górniczo-Hutniczej. Autorka od wielu lat zajmuje się twórczością Józefa Czapskiego: przegląda archiwa, odczytuje dzienniki i zbiera informacje o dziełach malarza (projekt: Catalogue raisonné dzieł Józefa Czapskiego), nagrywa rozmowy z tymi, którzy znali autora "Na nieludzkiej ziemi". Powołała w 2017 roku Festiwal Józefa Czapskiego (jest jego dyrektorem) . Odbyły się już dwie edycje festiwalu (2017 i 2020 rok). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Literatura 2020, 155591/20). Kuratorka wystawy "Józef Czapski en France. Œuvres des collections privées", 2020. - projekt zrealizowany w ramach programu "Kulturalne pomosty", 2020. Kuratorka wystawy "Józef Czapski dzieła z kolekcji prywatnych, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury, od 28.04.2022 - 6.06.2022. Kuratorka wystawy w nowej Galerii Józefa Czapskiego w Pałacu w Kurozwękach "Józef Czapski. Dzieła z kolekcji Markiza Michaela Popiela de Boisgelin", 2023. Copyright 2016 - 2024 - Ela Skoczek / Materiały umieszczone na stronie są chronione prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.

Artykuły powiązane

O pisaniu biografii

"(...) starałam się docierać do istoty rzeczy każdego zagadnienia w przekonaniu, że zbliżanie się do prawdy i jawność są wymowniejsze i moralniejsze od przemilczeń, legend i niedomówień.


Ludźmi jesteśmy i tylko ludźmi ułomnymi choćby nas inni brali za aniołów - pisał Mickiewicz do przyjaciół – cytując Naśladowanie.

Maria Czapska, Szkice Mickiewiczowskie, Wstęp

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z redakcją