„Józef Czapski – świadek wieku 1896-1993” film w reżyserii Andrzeja Wolskiego był emitowany w Telewizji Polskiej (w październiku 2015 r.) oraz w Telewizji ARTE (w listopadzie 2015 r.) . Telewizja ARTE umożliwia obejrzenie filmu w sieci do 25.12.2015 r. Kto wg Pana popełnił te morderstwa w Katyniu? – pytano Czapskiego w czasie przesłuchania przed Komisją Maddena w […]
W swoim pokoju i w pokoju swej siostry Marii w Maisons-Laffitte Józef Czapski zgromadził przez 50 lat olbrzymie archiwum, w tym 278 tomów swoich słynnych „Dzienników”, księgozbiór (ponad 3500 książek) i korespondencję. Rozważał sprzedaż archiwum Uniwersytetowi w Yale (USA). Nawiał go do tego Czesław Miłosz. Ostatecznie postanowił – na mocy testamentu – przekazać część spuścizny […]
Obrazy Czapskiego znajdują się w muzeach i zbiorach w Polsce (Kraków, Warszawa, Radom, Kurozwęki, Poznań, Stawisko, Toruń, Wrocław ), a także w kolekcjach prywatnych osób: Najważniejsi kolekcjonerzy to m.in: le marquis de Boisgelin (obecnie w zbiorach Michała Popiela de Boisgelin w Pałacu w Kurozwękach), Jacques Desbrière (Paryż), Jeanne Hersch (Genewa); Vladimir Dimitrijevic (Lozanna), Richard Aeschlimann […]
Jarosław Iwaszkiewicz z Józefem Czapskim poznali się w 1920 r. Raz w miesiącu odbywały się, w jedynym z warszawskich arystokratycznych domów – u księstwa Woronieckich – duże zebrania dla malarzy i pisarzy. Michał Woroniecki pełnił wówczas funkcję Prezesa Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Podczas jednego z tych spotkań Czapski poznał Jarosława Iwaszkiewicza, który był wtedy nauczycielem […]
30 maja 2015 r. na aukcji organizowanej przez antykwariat Rara Avis można było kupić odręczny list Józefa Czapskiego dotyczący wojennych losów Stefana Bystrzonowskiego, pisany w Paryżu ok. 1948 (Rękopis dwustronny na ark. 20,7×13,4 cm). Czapski pisze, że służył razem z Bystrzonowskim w 8 Pułku w 1935, później spotkali się w obozie w Starobielsku. „Pyta Pani, czy […]
Po śmierci Aleksieja Remizowa, Czapski w 1958 roku napisał esej pt. Cedr, który – podobnie jak inne wspomnienia, pisane po śmierci kogoś mu bliskiego – nosi w sobie znamiona Czarnych kwiatów Norwida. Nieprzypadkowo tytuł nawiązuje do poematu Norwida Tyrtej, który Czapski przetłumaczył rosyjskiemu pisarzowi, a które to strofy zapadły w pamięć i stały się bliskie Remizowowi. […]
Zainteresowanie pisarstwem Dostojewskiego zawdzięczał Czapski Dimitrowi Fiłosofowi. Polecenie czytania utworów autora Biesów sprawiło, że został wyrwany z tajemnego kręgu oddziaływania pacyfistycznej filozofii Tołstoja, która nie tylko komplikowała jego decyzje, lecz nacechowana skrajnym radykalizmem, nie przystawała do otaczającej go rzeczywistości, w której walka zbrojna stała się jedyną możliwością zdobycia niepodległości. Kiedy Wacław A. Zbyszewski dociekał, skąd […]
[…] „wiedziałem, że jest taka książka […] i że tam jakieś gwałtowne erotyczne rzeczy się dzieją. Czytałem ją jako książkę nieskromną […] I pamiętam jeden z wielkich szoków mojego życia. Czułem, że pot mi spływa po plecach, jak to czytałem. Po pierwsze, po pysku dostałem, bo stosunek do tych spraw Tołstoja […] był niezmiernie brutalny, […]
„Jego książki, gdzie całe partie zdają mi się nie do czytania, wprost źle napisane, mają tuż obok strony genialne, a przecież to człowiek, jeden z paru wielkich, których spotkałem” – napisał Józef Czapski. Pierwsze teksty Stefana Żeromskiego poznawał w domu rodzinnym; była to jednak bardzo powierzchowna lektura. Choć jak wspomina w wywiadzie, który można posłuchać […]
„Trzeba by umieć patrzeć na siebie jak Korczak, ze spokojną świadomością porażek swoich” J.Czapski Pisarzem, którego cenił Józef Czapski, był Janusz Korczak. Pierwszą książką, którą przeczytał jeszcze w majątku swoich rodziców było Dziecko salonu. Wtedy pojawienie się jej było sensacją, ze względu na podejmowane tam tematy społeczne. Znalazła się ona w Przyłukach, przyniesiona przez administratora […]
Każdy ma w sobie Boga – stworzenie świata – upadek – odkupienie – całą tragedię bytu, która okolona jest przez ciemną noc, nie mającą znaczenia, ani nazwy w ludzkim życiu. Co nie jest biografią – nie jest w ogóle. Stanisław Brzozowski „Pamiętni” Józef Czapski, a właściwie Józef Hutten–Czapski urodził 2 kwietnia 1896 r. Wskazują na […]
„Dziennik nie na pokaz pomyślany, ale jako kontrola oddechu dnia. Chyba najlepsze, co napisałem, to są moje dzienniki […]. Wyraziły mnie najwięcej i z tego powodu literacko są najlepsze. […] „I naraz myśl – pisać wspomnienia, poprzez to dotrzeć do warstwy głębszej istniejącej w sobie. Czy jest sens pisać wspomnienia?” Józef Czapski „Wyrwane strony” wybrane […]
Spuścizna Józefa Czapskiego i Marii, jego siostry została przekazana darowizną od Elżbiety Łubieńskiej do Muzeum Narodowego w Krakowie. Zinwentaryzował zbiór, wstęp i indeks przygotował Janusz S. Nowak przy współpracy Janusza Pezdy. Kraków Muzeum Narodowe oraz Warszawa Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, [rok wydania 2008]. ISBN:978-83-7581-016-5. i ISBN:978-83-89378-28-6
Do 13 kwietnia 2015 r. zainteresowane osoby mogły składać prace na konkurs na koncepcję graficzną promocji Pawilonu Józefa Czapskiego, który zostanie uroczyście otworzony 22. kwietnia 2016r. Praca konkursowa – jak czytamy w zaproszeniu opublikowanym w 2015 r. – miała stanowić koncepcję szaty graficznej plakatu, na którą składają się następujące elementy: konstrukcja graficzna, w której ustala się […]
Czytając Czapskiego to doskonały zbiór materiałów z sesji naukowej poświęconej temu artyście, pisarzowi. W artykułach poruszono m.in. zagadnienia związane z wpływem Simone Weil na Czapskiego (autorka Agata Janiak), przeanalizowano konieczność zapisywania wizji i codziennych zmagań w dziennikach (Janusz Nowak). O związkach Gustawa Herlinga – Grudzińskiego z Czapskim i początkach Kultury napisał Zdzisław Kudelski, o Zbigniewie […]
„Jedną z osób, która wywarła wpływ na moje wybory życiowe, był Józef Czapski.” Tak w książce Ze wspomnień szczęściarza napisał Jacek Woźniakowski. Malarza poznał, gdy miał mniej niż 18 lat. Spotkali się w Błotach pod Warszawą. Młodego Woźniakowskiego zawiózł tam jego wujaszek. Potem umówili się z Józefem Czapskim, by obejrzeć wspólnie wystawę Gierymskiego (1937 rok) . Kolejne […]
W listopadzie 2014 roku pokazano po raz pierwszy w Muzeum Narodowym w Krakowie, odnaleziony na strychu domu Kultury w Maisons-Laffitte, obraz namalowany przez Józefa Czapskiego. W czasie pobytu w siedzibie „Kultury” w 2013 roku Stanisław Mancewicz, dziennikarz związany m.in. z portalem Kultura Paryska, przypadkowo trafił na ten obraz za sprawą… kota. Pewnej nocy, którą spędzał na […]
Rozmowy z Józefem Czapskim przeprowadził Piotr Kłoczowski; Ząbki-Paris 2001; seria: „Świadkowie XX wieku”, t. 6, ISBN 83-7031-265-9, ISBN 2-85316-079-3 rysunek na okładce: ks. Witold Urbanowicz
Wybór wstęp i opracowanie Jan Zieliński; Znak 1989, ISBN 83-7006-053-6, wznowienie 2015 r. wyd. Znak, wstęp Jan Zieliński Obszerny wybór esejów, recenzji krytycznoliterackich, sylwetek pisarzy drukowanych na przestrzeni niemal czterdziestu lat na łamach „Orła Białego” i paryskiej „Kultury”. Książkę można kupić w wydawnictwie ZNAK
I wydanie: Znak 1983, 1996, ISBN 83-7006-450-7. Książka z autoportretem i 19 rysunkami autora. Wybór i posłowie Joanna Pollakówna; Wznowienie w 2016 roku przez wydawnictwo ZNAK – posłowie Joanna Pollakówna. Wznowioną książkę przez wydawnictwo ZNAK można już kupić w księgarni
Wydanie: Instytut Literacki 1949. Jak wspomina Jerzy Giedroyć w rozmowie z Joanną Podolską: Po wojnie panowała we Francji dyktatura myśli lewicowej. Byliśmy tam bojkotowani. Cały nakład „Na nieludzkiej ziemi” Józefa Czapskiego został wykupiony przez Sowietów”. Instytut Literacki , 1962; wydanie uzupełnione o tekst Walka: Polska Fundacja Kulturalna 1969; II obieg wydawniczy: Krąg 1982; wydanie wspólne […]
„Europa w rodzinie” to pasjonująca panorama dwóch minionych stuleci widzianych przez pryzmat losów kilku środkowoeuropejskich rodzin arystokratycznych. Kreśląc dzieje swej kosmopolitycznej familii, Czapska umiejętnie łączy szczegół i anegdotę z szeroką perspektywą historyczną. Wśród jej przodków i krewnych byli m.in. rosyjski współautor pierwszego rozbioru Polski, austriacki adwersarz Bismarcka, polski powstaniec sybirak, radziecki komisarz spraw zagranicznych… W […]
Róża Thun – córka siostrzenicy Józefa Czapskiego, Marii Woźniakowskiej – w książce pt. Róża opowiada dzieje swojej rodziny. Znajdujemy tu zabawne opowieści o autorze Wyrwanych stron i jego siostrze Marii. Luwr i kradzież obrazów Dzięki swojej ciotce, Elżbiecie Colin – Łubieńskiej, która w 1994 podarowała do Muzeum Narodowego spuściznę po Józefie Czapskim, Róża Thun mogła […]
Anna Kowalska była w Maisons-Laffitte dwa razy. Odwiedziła Marię Czapską i jej brata Józefa. Podczas drugiego pobytu zanotowała pod datą 8.11.1967 r. […] „Pożegnanie z Józiem było patetyczne. Oglądałam w jego pracowni dzienniki. Gigantyczna historia, wobec której bledną wszystkie inne. Tysiące rysunków, akwarel, wycinków cennych, wiersze Broniewskiego pisane po polsku i po rosyjsku, jakie? ! […]
