Czapski i jego wielka przygoda malarska

Czapski, Peintre du quotidien

Anna Sobolewska z Paryża:

Spotkanie z Murielle Gagnebin zostało połączone z prezentacją jej nowej książki, poświęconej polskiemu malarzowi Józefowi Czapskiemu. Odbyło się godzinach w wieczornych 12 marca 2019 roku w stacji naukowej Polskiej Akademii Nauk w Paryżu przy 74, rue Lauriston. W debacie wzięli udział: Cécile Croce parająca się filozofią sztuki i psychoanalizą, historyk sztuki Itzhak Goldberg, historyk literatury i kultury polskiej Paweł Rodak, jak również psycholog kliniczny Jean-Pierre Sag.

Autorka pracy Czapski, peintre du quotidien (Czapski – malarz życia codziennego)będąca z zawodu psychoanalitykiem i krytykiem sztuki, powróciła po wielu latach do samej postaci malarza, jego życia naznaczonego wielkimi osobistymi dramatami i do jego dwudziestoletniej pracy twórczej (poddała dodatkowo analizie ostani okres twórczości po 1974 r.) 

Pierwszą napisaną przez nią książką o malarskiej twórczości żyjącego we Francji polskiego artysty była praca wydana w 1974 roku i zatytułowana Czapski. Le main et l’espace(Czapski. Ręka i przestrzeń). W kolejnej, nowej edycji z 2019 roku, na Józefa Czapskiego jako malarza codziennego życia pani profesor spojrzała przede wszystkim jako psychoanalityk, ale również jako krytyk sztuki, a jednocześnie jako osoba blisko z nim związana, znająca jego życiowe problemy i dramaty. W swoim wystąpieniu zaprezentowała znaczną ilość namalowanych przez niego obrazów. Dokonała analizy specyficznego kadrowania przez niego przestrzeni oraz używanego koloru jako jedynego elementu konstytuującego każdą przestrzeń, a zarazem ewokującego światło w obrazie. To – jej zdaniem – podnosiło wartość estetyczną każdej malarskiej pracy polskiego kapisty.

Józef Czapski to osoba o wszechstronnych zainteresowaniach, o głębokiej duchowości, o „wyostrzonej świadomości” i niezwykłej „czujności estetycznej”. Z przedstawionej serii obrazów namalowanych przez niego, niektóre pobudzały zdolność imaginacji odbiorców, ponieważ sposób kadrowania postaci w jego malarskiej koncepcji polegał na barwnej grze, kontraście, zestawianiu i działaniu plastycznym.

Murielle Gagnebin często w swoim wystąpieniu zwracała na to uwagę. Przypomniała równocześnie pisane przez niego dzienniki, kopalnię różnorodnych informacji, zdarzeń, wartościowych przemyśleń, ocen i osądów. Pisanie dla niego było intelektualną refleksją, którą wyzwalała czynność malarska, ale nie tylko. Malarz pisał m.in: „Po dziesięciu latach wojen, kataklizmów i wędrówek zostałem z moją paletą w Paryżu sam. W Paryżu, który niczym nie przypominał Bonnardowskiego raju utraconego, który był przecie i moim rajem utraconymTo nad Sekwaną dla polskiego artysty ,,rozpoczęła się konfrontacja ze sztuką światową i rozpoczął się drugi i zasadniczy etap jego malarstwa”.

W nowej książce Murielle Gagnebin znalazło się 75 kolorowych ilustracji, opowiadających o codziennym, nieraz smutnym i żałosnym życiu; o ludziach zagubionych i samotnych; o ludziach z podmiejskich paryskich miasteczek; o ludziach z metra, z kawiarń, z dworców; o ludziach, którzy zdążają donikąd, są obecni i zarazem nieobecni. Codzienne życie, w którym czasami jest miejsce na uśmiech, lecz więcej jest w nim wyobcowania i bezimienności. To ,,czas człowieka”, ,,czas zewnętrzności”, ujęty przez artystę w ,,wyrazistą rytmiczną kadencję”. Nie zabrakło w niej rysunków przedstawiających polskich i francuskich myślicieli, intelektualistów i artystów z lat 1950-1980, takich jak Raymond Aron, Daniel Halévy, André Malraux, François Mauriac, Sławomir Mrożek, Madeleine Renaud czy Alexander Wat.

Nowa praca Murielle Gagnebin to rodzaj wyostrzonej, intelektualnej i psychoanalitycznej oceny świadomości, a zarazem ,,czujności estetycznej”, całego malarskiego dzieła Czapskiego oraz jego samego jako człowieka.

Anna Sobolewska,  Paryż, marzec 2019

Książkę można kupić, pisząc na adres: info@jozefczapski.pl

(promocyjna cena na Polskę – 80 zł +koszt dostawy).

Tagged with:     ,

O autorze /


Urodziła się w Nowej Dębie. Studiowała w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim; studia podyplomowe z zarządzania projektami na Akademii Górniczo-Hutniczej. Autorka od wielu lat zajmuje się twórczością Józefa Czapskiego: przegląda archiwa, odczytuje dzienniki i zbiera informacje o dziełach malarza (projekt: Catalogue raisonné dzieł Józefa Czapskiego), nagrywa rozmowy z tymi, którzy znali autora "Na nieludzkiej ziemi". Powołała w 2017 roku Festiwal Józefa Czapskiego (jest jego dyrektorem) . Odbyły się już dwie edycje festiwalu (2017 i 2020 rok). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Literatura 2020, 155591/20). Kuratorka wystawy "Józef Czapski en France. Œuvres des collections privées", 2020. - projekt zrealizowany w ramach programu "Kulturalne pomosty", 2020. Kuratorka wystawy "Józef Czapski dzieła z kolekcji prywatnych, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury, od 28.04.2022 - 6.06.2022. Kuratorka wystawy w nowej Galerii Józefa Czapskiego w Pałacu w Kurozwękach "Józef Czapski. Dzieła z kolekcji Markiza Michaela Popiela de Boisgelin", 2023. Copyright 2016 - 2024 - Ela Skoczek / Materiały umieszczone na stronie są chronione prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie tylko za zgodą autora.

Artykuły powiązane

O pisaniu biografii

"(...) starałam się docierać do istoty rzeczy każdego zagadnienia w przekonaniu, że zbliżanie się do prawdy i jawność są wymowniejsze i moralniejsze od przemilczeń, legend i niedomówień.


Ludźmi jesteśmy i tylko ludźmi ułomnymi choćby nas inni brali za aniołów - pisał Mickiewicz do przyjaciół – cytując Naśladowanie.

Maria Czapska, Szkice Mickiewiczowskie, Wstęp

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z redakcją