Józef Czapski

W numerze 132 (2015) Zeszytów Literackich opublikowano korespondencję pomiędzy Józefem Czapskim a Andrzejem Wajdą i Krystyną Zachwatowicz.  Są to listy, kartki pocztowe i telegramy, które pochodzą z archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie oraz z archiwum Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz. Reżyser pierwszy raz spotkał się z malarzem w 1981 r. Korespondencja ta wnosi kilka szczegółów, które uzupełniają wiedzę na […]

Fundacja „Terytoria Książki” otrzymała na początku 2015 r. dotację 40 000 zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, by wydać książkę: Józef Czapski i Ludwik Hering Listy.  Wydane zostaną w dwóch tomach (listy z okresu 4 września 1939 – 16 stycznia 1959 oraz listy z okresu 28 stycznia 1959 – 26 czerwca 1982 ) w serii […]

„Józef Czapski – świadek wieku 1896-1993” film w reżyserii Andrzeja Wolskiego był emitowany w Telewizji Polskiej (w październiku 2015 r.)  oraz w Telewizji ARTE (w listopadzie 2015 r.) . Telewizja ARTE umożliwia obejrzenie filmu w sieci  do 25.12.2015 r. Kto wg Pana popełnił te morderstwa w Katyniu?  – pytano Czapskiego w czasie przesłuchania przed Komisją Maddena w […]

Czapski w latach trzydziestych spotkał  dwa razy André Malraux  w salonie u Daniela Halévy.  Ten Francuz urodzony w 1901 r. , z wykształcenia archeolog i orientalista wracał wówczas z Chin przez Moskwę.  Wspomina to spotkanie w eseju „Głosy milczenia”.  Był przez całe swoje  życie (do 1976 r.)  przyjacielem Czapskiego.  Minister informacji Francji w latach 1945-1946 w […]

Na aukcji 8.11.2015 r. został  wystawiony do sprzedaży obraz olejny Józefa Czapskiego z 1960 r. „Kaloryfer”. Obraz wielkości 61 x 38 cm,  sygn. p.d.: J. CZAPSKI. 60., na odwrocie na płótnie napis: 36 oraz ozdobna pieczątka firmowa; na wewnętrznej listwie ramy: 1/ M 10. Obraz był wystawiany i opisany:  – Józef Czapski, Galerie Jean Briance, Paryż 23 […]

W swoim pokoju i w pokoju swej siostry Marii w Maisons-Laffitte Józef Czapski zgromadził przez 50 lat olbrzymie archiwum, w tym 278 tomów swoich słynnych „Dzienników”, księgozbiór (ponad 3500 książek) i korespondencję. Rozważał sprzedaż archiwum Uniwersytetowi w Yale (USA). Nawiał go do tego  Czesław Miłosz. Ostatecznie postanowił – na mocy testamentu – przekazać część spuścizny […]

 Po „Listach z Wyspy” Juliusza Mieroszewskiego, „Wracam z Polski” Aleksandra Janty Połczyńskiego, „Agonii komunizmu” Zbigniewa Brzezińskiego, „Po powodzi” Jerzego Stempowskiego w serii „W kręgu paryskiej Kultury” wydawanej przez Instytut Książki ukazał kolejny tom „Kościół na łamach paryskiej Kultury, w latach 1946-2000”. „Kościół na łamach paryskiej »Kultury« w latach 1946-2000”. To wybór tekstów na temat Kościoła w […]

Obrazy Czapskiego znajdują się w muzeach i zbiorach w Polsce (Kraków, Warszawa, Radom, Kurozwęki, Poznań, Stawisko, Toruń, Wrocław ), a także w kolekcjach prywatnych osób:  Najważniejsi kolekcjonerzy to m.in: le marquis de Boisgelin (obecnie w zbiorach Michała Popiela de Boisgelin w Pałacu w Kurozwękach), Jacques Desbrière (Paryż), Jeanne Hersch (Genewa); Vladimir Dimitrijevic (Lozanna), Richard Aeschlimann […]

Jarosław Iwaszkiewicz z Józefem Czapskim poznali się w 1920 r. Raz w miesiącu odbywały się, w jedynym z warszawskich arystokratycznych domów – u księstwa Woronieckich – duże zebrania dla malarzy i pisarzy. Michał Woroniecki pełnił wówczas funkcję Prezesa Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Podczas jednego z tych spotkań Czapski  poznał Jarosława Iwaszkiewicza, który był wtedy nauczycielem […]

Maria Czapska to niedoceniona (jeśli chodzi o edukację szkolną, badnia naukowe, przekaz medialny) siostra Józefa Czapskiego.  A pisała wspaniale o Ludwice Śniadeckiej, o Mickiewiczu… W tej książce zebrano jej teksty rozproszone publikowane w latach 1950-1974 w: paryskiej „Kulturze” i „Zeszytach Historycznych”, londyńskich „Wiadomościach” i „Życiu” Znajdziemy tu szkice o  Januszu Korczaku i Helenie Radlińskiej, Marii Dąbrowskiej i […]

30 maja 2015 r. na aukcji organizowanej przez antykwariat Rara Avis można było kupić odręczny list Józefa Czapskiego dotyczący wojennych losów Stefana Bystrzonowskiego, pisany w Paryżu ok. 1948 (Rękopis dwustronny na ark. 20,7×13,4 cm). Czapski pisze, że służył razem z Bystrzonowskim w 8 Pułku w 1935, później spotkali się w obozie w Starobielsku. „Pyta Pani, czy […]

Podczas poszukiwań kolegów więźniów, którzy zostali wywiezieni w nieznanym kierunku z obozów sowieckich, Czapski trafił w 1942 roku do ambasady polskiej w Kujbyszewie. Tam całymi dniami sprawdzał spisy poszukiwanych, które napływały do ambasady, konfrontując je z danymi przysyłanymi do sztabu Armii. Po skończonym dniu powracał do miejsca zamieszkania, które było jakby zajazdem dla urzędników placówki […]

W Pałacu w Kurozwękach znajdują się pamiątki rodziny Popielów. W osobnej sali mieści się galeria obrazów Józefa Czapskiego. Obrazy pozyskane przez Jolantę z Wańkowiczów i jej męża Gillesa de Boisgelin (po których dziedziczą Popielowie de Bosgelin) – świadczą o talencie i dużej śmiałości artystycznej malarza, który „gry barwne” wykorzystywał do zasugerowania widzowi symbolicznej wizji świata […]

Czytając Prousta, poprzez jego bohaterów poznajemy w sobie własne kłamstwa i własną małość. Józef Czapski           Z pisarstwem Marcela Prousta zetknął się Czapski, po raz pierwszy, w Paryżu, kiedy to w roku 1924 pojawiały się jeden po drugim tomy powieści W poszukiwaniu straconego czasu. Wtedy to zaczął czytać tom W stronę Guermantes, lecz zamieszczony tam kilkuset stronicowy […]

Po śmierci Aleksieja Remizowa, Czapski w 1958 roku napisał esej pt. Cedr, który – podobnie jak inne wspomnienia, pisane po śmierci kogoś mu bliskiego – nosi w sobie znamiona Czarnych kwiatów Norwida. Nieprzypadkowo tytuł nawiązuje do poematu Norwida Tyrtej, który Czapski przetłumaczył rosyjskiemu pisarzowi, a które to strofy zapadły w pamięć i stały się bliskie Remizowowi. […]

Kolejną fascynacją literacką była dla Czapskiego twórczość Wasilija Rozanowa. Z tego kręgu kulturowego ten właśnie pisarz zajmował najważniejsze miejsce. Poznanie tej cząstki literatury rosyjskiej zawdzięczał Dimitrowi Mereżkowskiemu, który w 1918 roku zwrócił jego uwagę na pisarza zakazanego w Rosji. Dimitr Fiłosofow, którego Czapski też wówczas poznał, był przyjacielem Rozanowa i zarazem jego odkrywcą i oponentem […]

 Zainteresowanie pisarstwem Dostojewskiego zawdzięczał Czapski Dimitrowi Fiłosofowi. Polecenie czytania utworów autora Biesów sprawiło, że został wyrwany z tajemnego kręgu oddziaływania pacyfistycznej filozofii Tołstoja, która nie tylko komplikowała jego decyzje, lecz nacechowana skrajnym radykalizmem, nie przystawała do otaczającej go rzeczywistości, w której walka zbrojna stała się jedyną możliwością zdobycia niepodległości. Kiedy Wacław A. Zbyszewski dociekał, skąd […]

Dwutomowa edycja jest wyborem blisko 500 najciekawszych rysunkowo i graficznie stron z dzienników Józefa Czapskiego. Wybrała i opracowała: Emilia Olechnowicz. Strony z dzienników zostały uporządkowane chronologicznie, od 1942 do 1991 roku, w oryginalnym formacie. Czapski na kartach dzienników notuje szkice portretowe, pejzaże, martwe natury. A przede wszystkim, sceny z teatru życia codziennego. Rysuje wszędzie: w kawiarni, […]

[…] „wiedziałem, że jest taka książka […] i że tam jakieś gwałtowne erotyczne rzeczy się dzieją. Czytałem ją jako książkę nieskromną […] I pamiętam jeden z wielkich szoków mojego życia. Czułem, że pot mi spływa po plecach, jak to czytałem. Po pierwsze, po pysku dostałem, bo stosunek do tych spraw Tołstoja […] był niezmiernie brutalny, […]

Wydawnictwo Znak wznowiło wybór esejów, zbiór recenzji literackich Józefa Czapskiego pt. „Czytając” . Wspaniałym wstępem opatrzył Jan Zieliński. Czytając to zbiór esejów literackich publikowanych łamach paryskiej  „Kultury”. Zbiór ten stał sie dopełnieniem jego esejów poruszających tematy z dziedziny mu blikiej – malarstwa wydanych w Polsce przez Wydawnictwo Znak w tomie „Patrząc”.  Ukazuje się nam malarz fascynujący […]

„Jego książki, gdzie całe partie zdają mi się nie do czytania, wprost źle napisane, mają tuż obok strony genialne, a przecież to człowiek, jeden z paru wielkich, których spotkałem”  – napisał Józef Czapski. Pierwsze teksty Stefana Żeromskiego poznawał w domu rodzinnym; była to jednak bardzo powierzchowna lektura. Choć jak wspomina w wywiadzie, który można posłuchać […]

„Trzeba by umieć patrzeć na siebie jak Korczak, ze spokojną świadomością porażek swoich” J.Czapski Pisarzem, którego cenił Józef Czapski, był Janusz Korczak. Pierwszą książką, którą przeczytał jeszcze w majątku swoich rodziców było Dziecko salonu. Wtedy pojawienie się jej było sensacją, ze względu na podejmowane tam tematy społeczne. Znalazła się ona w Przyłukach, przyniesiona przez administratora […]

Każdy ma w sobie Boga – stworzenie świata – upadek – odkupienie – całą tragedię bytu, która okolona jest przez ciemną noc, nie mającą znaczenia,  ani nazwy w ludzkim życiu. Co nie jest biografią – nie jest w ogóle.  Stanisław Brzozowski „Pamiętni”   Józef Czapski, a właściwie Józef Hutten–Czapski urodził 2 kwietnia 1896 r. Wskazują na […]

„Dziennik nie na pokaz pomyślany, ale jako kontrola oddechu dnia. Chyba najlepsze, co napisałem, to są moje dzienniki […]. Wyraziły mnie najwięcej i z tego powodu literacko są najlepsze. […] „I naraz myśl – pisać wspomnienia, poprzez to dotrzeć do warstwy głębszej istniejącej w sobie. Czy jest sens pisać wspomnienia?” Józef Czapski „Wyrwane strony” wybrane […]