Józef Czapski

Janusz Wedow dwudziestoletni żołnierz znalazł się wraz z Czapskim w obozie w Griazowcu.  Poeta. Wraz m.in. z Bolesławem Redziszem, Zdzisławem Peszkowskim podziwiał doskonałą znajomość sztuki, literatury, kiedy słuchał wykładów Józefa. Nie tylko tych o Prouście. Były też o Norwidzie, Słowackim. O Polsce. O religii i jej wielkiej sile – nie tylko w czasach niedoli. Nieprawdopodobna […]

„Byliśmy wówczas opętani jedną ideą; jechać do Paryża. Tam dopiero odkryliśmy całą Ecole de Paris. To było dla nas czyste malarstwo”. Komitet Paryski Czapski oraz dziesięciu studentów z pracowni Pankiewicza postanowiło założyć grupę, która będzie kontynuowała swoją przygodę artystyczną w Paryżu. Piotr Potworowski napisał swoisty manifest i grupa formalnie zawiązała się w 1923 roku . […]

Tylko do 24 kwietnia 2020 roku można w internecie oglądać nowy film dokumentalny poświęcony zbrodni katyńskiej:  „Les bourreaux de Staline – Katyn, 1940” (Arte, 2020). Co ciekawe, Francuzi po raz pierwszy, w narracji o zbrodni sowieckiej wykorzystują dokumenty i świadectwa Józefa Czapskiego. Jednak martwi to, że w przekazie medialnym -zapowiadającym cykl filmów o Gułagu oraz […]

„Francuski pisarz polskiego pochodzenia, Piotr Rawicz, popełnił samobójstwo w Paryżu strzałem z karabinu, w piątek 21 maja, w mieszkaniu swojej żony, która zmarła na początku miesiąca. Miał sześćdziesiąt trzy lata. Przez ponad dziesięć lat współpracował z „Monde” śledząc literaturę z Rosji i Europy Centralnej” – pisze Jacqueline Piatier w pożegnalnej notatce o Piotrze Rawiczu. Ten […]

Czapski nie jest dla mas… nie każdy musi go czytać i znać jego malarstwo. Może być dla elit. Patrzył w siebie, a malarstwo było jego życiem. Pokora to słowo, które najlepiej go określa. Na VOD.TVP.PL program nagrywany w styczniu 2020 roku. Wiele głosów. Warto poświęcić czas… Wystarczy kliknąć:)  – niestety program  przerywany  jest reklamami. Takie […]

Jest to wyróżnienie dla artystów (polskich i zagranicznych), krytyków sztuki oraz osób zajmujących się historią. Nagroda została powołana przez Fundację SUSEIA, z inicjatywy Eli Skoczek, prezes Fundacji i dyrektor Festiwalu Józefa Czapskiego. Wkrótce więcej szczegółów.

Alberto Giacometti. Jego rzeźby i rysunki były bardzo bliskie autorowi Oka. Oglądał jego prace w Musée de l’Orangerie (wtedy Orangerie des Tuilleries) pomiędzy październikiem 1969 roku a styczniem 1970 roku. Kupił wówczas katalog wystawy, w którym na wolnych przestrzeniach szkicował prace, które wywarły na nim wrażenie. Wnikliwie przeczytane teksty zostały opatrzone uwagami – jak to miał […]

Maria Woźniakowska (siostrzenica malarza), Ludmiła Murawska – Péju (siostrzenica Ludwika Heringa, przyjaciela Czapskiego),  Janusz Nowak (przez ponad 20 lat opiekował się i inwentaryzował archiwum Józefa i Marii Czapskiej w Muzeum Narodowym w Krakowie, specjalista w odczytywaniu pisma malarza),  Piotr Mitzner  (profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) oraz Elżbieta Skoczek (dyrektor Festiwalu Józefa Czapskiego) – te  […]

Malarz zagrał jako statysta w filmie francuskim. Producentem i reżyserem była jego znajoma Anna Jawicz. Było to w 1963 r. W marcu 1964 roku odbyła się premiera. Na prośbę reżyserki i producentki przygotował rysunki do katalogu. Jeden egzemplarz jest w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (Archiwum Józefa Czapskiego), a drugi widziałam w prywatnej kolekcji. Istnieje […]

Cisza, mocniej bijące serce, ukradkiem ocieranie wilgotnych oczu. Kwiecień 2019 rok. Pierwszy raz w Polsce. Prof. Murielle Gagnebin, która po tym jak zobaczyła u prof. Jeanne Hersch obrazy Józefa Czapskiego i poświęciła kilka lat na opracowanie monografii jego malarstwa wydanej we Francji w 1974 roku, stanęła w progu zrekonstruowanego w Krakowie pokoju swojego przyjaciela. Do […]

Francja, Paryż, grudzień 2018 Odwiedzam ją w paryskim mieszkaniu, niedaleko Panteonu. Prowadzi mnie po pokojach i pokazuje obrazy i rysunki mistrza. Jest nawet jej portret. Nigdy nie był reprodukowany i nie pojawił się na żadnej wystawie. Młodziutka wówczas studentka, zafascynowana polskim malarzem, Murielle Gagnebin, patrzy z niego prosto w moje oczy. Pewna siebie. Piękna. Siedzę […]

August Zamoyski. Trzy lata starszy od Czapskiego. W 1916 roku styka się w Monachium z ekspresjonistami niemieckimi. W 1918 roku osiada w Zakopanem, gdzie poznaje środowisko literatów m.in. S. I. Witkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Mieczysława Rytarda, a także Karola Szymanowskiego. Rzeźbi wówczas portret Rogera Raczyńskiego. Od 21 kwietnia – 30 maja 1919 roku uczestniczy w […]

„Czujemy się nieczuli, jakby umysł już nie działał”. Odczytane z niepublikowanego dziennika Józefa Czapskiego (rok 1976). Jego brutalna gra zestawień barwnych i ta rzeczowość, „przedmiotowość” zafrapowała mnie w [19]35 roku na jego wystawie w Paryżu. To jedyny ekspresjonista niemiecki, którego przed wojną malarsko przeżyłem. Potem widziałem szereg jego obrazów w Ameryce robionych, serią scen, które […]

Chodziło mi w książce niniejszej o zarysowanie oblicza Pankiewicza i jego sztuki na tle epoki, w której powstała, jak również o podanie jego dzisiejszych poglądów i luźnych uwag o sztuce. Nieustanna ewolucja tego artysty stawiana mu była niejednokrotnie jako zarzut. […] dopatrywano się wyrazu bezosobowości, niestałości i zbytniego ulegania wpływom. A jednak właśnie ta czujność […]

„Święta [Bożego Narodzenia – przypis Elżbieta Skoczek] spędziliśmy neutralnie, w domu, bez niczego. W dniu Wigilii próbowałem kupić jakąś rybę, choćby śledzia, ale nie znalazłem. Tak mnie to zirytowało, że wróciłem do domu z kiełbaskami. W dniu Sylwestra chciałem kupić  kawałek mięsa, ale nie znalazłem.  Tak mnie to zirytowało, że wróciłem i zrobiłem kompot z […]

Zdarzyło mi się oprowadzać w Krakowie młodzież i osoby dorosłe po ekspozycji poświęconej Józefowi Czapskiemu. Pawilon przy ulicy Piłsudskiego 12, w którym jest zrekonstruowany pokój malarza z domu paryskiej Kultury,  ma w swoich zadaniach misję propagowania dzieła i twórczości  polskiego artysty.  Na I piętrze – sala wystaw czasowych, a II piętro to część prezentująca biografię […]

W najnowszym tomiku  Adama Zagajewskiego znajduję dwa  wiersze… o Czapskim. A może o innym malarzu? Ja widzę w nich jednak długą sylwetkę mężczyzny z Maisons – Laffitte. Stary malarz Stary malarz stoi przed oknem pracowni tam, gdzie leżą pędzle i farby. Poeci czekają na natchnienie, ale malarza atakują przedmioty i twarze, przychodzą i krzyczą. Jednak […]

Rok 2018 i 2019  przyniósł dwie znaczące książki napisane przez Amerykanina Erica Karpelesa, który odkrył Czapskiego dla siebie w czerwcu 2012 roku. Pierwsza to „Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza”, a druga to  „An Apprenticeship of Looking” – jak mówi o niej autor: „książka poświęcona wyłącznie twórczości Czapskiego”. Eric Karpeles zetknął się z polskim artystą, […]

Niewiele jest osób, o których można powiedzieć, że byli przyjaciółmi Czapskiego, mimo że wielu chciałoby, by tak ich nazywano.  Na pewno jedną z osób, z którymi malarz miał niewiarygodnie bliski kontakt była Joanna Pollakówna.  To dzięki niej w Polsce pojawił się pierwszy album z reprodukcjami obrazów Józefa Czapskiego. Łączyła ich troska o siebie, czułość, szukanie […]

„U nas nic nowego. Józio próbuje zdobyć prowincję i urządza wystawę w Amiens. Zosia kwęka, a Zygmunt jak zawsze zadowolony z siebie i ze świata”. 1956 rok. Marzec. Jerzy Giedroyc do Wacława Zbyszewskiego. „Jeżeli będę miał czas i siły, to coś napiszę; jeszcze nie wiem co, bo na razie mam tysiące innych zajęć – muszę […]

1942 rok. W granicach Związku Sowieckiego panował terror, zaś stolica Uzbekistanu była „wyspą ocalonych”. Ewakuowano tu – wg nieokreślonego klucza – obywateli ZSRR z oblężonego Leningradu i Moskwy. Znalazła się tam także Anna Achmatowa. Trzy lata  życia w Taszkiencie wspominała poetka, jako okrutne, ale też „cudowne”, bo oddalone od Kremla i Łubianki.  Złudzenie, że Stalin […]

Marek Tomaszewski przyjechał na zaproszenie Teatru Bagatela.  25 października 2019 roku miał zagrać koncert  z okazji 100-lecia teatru. 24 października ćwiczył więc do późna w sali krakowskiego Pałacu Sztuki, ale udało mi się wraz z nim wieczorem zajrzeć do Pawilonu Józefa Czapskiego. Normalnie o tej porze to miejsce nie jest dostępne. Tego dnia było to […]

Czapski pisał do Jana Cybisa: „Chciałbym, żeby moje płótna najlepsze były w Polsce, żadne Ameryki, żadna Francja mnie nie kuszą”. Syn Jana Cybisa, Jacek wspominał: Ilekroć w naszym domu mowa była o czasach krakowskich czy paryskich i padały imiona przyjaciół z grupy KP, było oczywiste, że Artek to Nacht-Samborski, Zyga odnosi się do Waliszewskiego, Pierre […]

„W naszym domu Kultury pierwsza trumna. Śmierć Zygmunta Hertza. Współzałożyciel Kultury, towarzysz najbliższy! Nieustan­nie aktywny od pierwszego dnia jej powstania. Przecież prawie 30 lat przeżyliśmy z nim pod jednym dachem, a od ile dawniej wiązały nas wspólne wędrówki od Buzułuku po Bliski Wschód i Włochy. Po słowach wypowiedzianych przez księdza Sadzika w kościele, skąd Zygmunta […]